Ford Model T - rewolucja w motoryzacji

Możesz otrzymać samochód w każdym kolorze, pod warunkiem, że będzie to kolor czarny. Jest to jedna z najsłynniejszych wypowiedzi związanych z motoryzacją. Tak naprawdę nigdy nie dowiedziono, że faktycznie padło ono z ust Henry’go Forda. Pewne jest natomiast, że łączy się nierozerwalnie z jednym z najsłynniejszych aut w historii motoryzacji. Ford Model T znany powszechnie jako Ford T należy do tych aut, które zmieniły bieg historii. Zacznijmy jednak od początku…

Jedna z wersji nadwoziowych.Ford Model T ze swoim ojcem Henry'm Fordem.

Firma Ford Motor Company narodziła się 16 czerwca 1903 roku w Detroit. Jej aktywa wynosiły 28 tysięcy dolarów, trochę narzędzi i geniusz Henry’go Forda. Udziałowcami spółki było dwunastu dżentelmenów (w tym sprzedawca węgla i producent wiatrówek). Wnieśli oni wspomniane już 28 tysięcy zielonych. Cel był bardzo ambitny - produkcja i sprzedaż automobili.

Kolejna wariacja nadwoziowa.Twórca taśmy montażowej

Po miesiącu od rozpoczęcia działalności udziałowcy mogli odetchnąć z ulga. Udało się sprzedać pierwszy egzemplarz. Oddech ulgi był tym bardziej głęboki, iż na koncie spółki pozostały 223 dolary. Jak widać produkcja aut to interes równie ryzykowny co kosztowny. Od tego momentu sprawy nabrały tempa. Firma okrzepła a Henry Ford mógł w spokoju i z większym rozmachem projektować i sprzedawać swoje kolejne dzieła. Kolejne pojazdy były coraz bardziej doskonałe, a Henry z wielką konsekwencją nadawał im wyszukane nazwy składające się z kolejnych liter alfabetu. Abecadło zacięło się pod literką K. Ford Model K był dużym luksusowym pojazdem napędzanym silnikiem sześciocylindrowym. Jednak jego wysoka cena i pewne niedoróbki jakościowe spowodowały, iż auto sprzedawało się źle a zakłady popadły w tarapaty finansowe.

Henry Ford nie dał jednak za wygraną. Wykupił udziały lamentujących wspólników. Mając wolną rękę zamknął się w swoich zakładach gdzie w ciągu miesiąca narodził się pojazd, który zrewolucjonizował przemysł motoryzacyjny. Niejako przy okazji uczynił także z H. Forda najbogatszego człowieka swoich czasów.

taśma montażowaFord T w hali fabrycznej.

Pierwszy egzemplarz Forda Model T opuścił mury fabryki 1 października 1908 roku. W założeniu miał to być pojazd uniwersalny. Zdolny do poruszania się po bezdrożach, łatwy w obsłudze oraz tani i prosty w naprawie. Szokująca jak na tamte czasy była cena pojazdu wynosząca początkowo 825 dolarów. W tym czasie konkurencyjne pojazdy kosztowały dwa razy tyle. No cóż.. Henry Ford miał świeżo w pamięci jedną z przyczyn porażki modelu K - wysoką cenę.

Rama nośna.Ekosystem kierowcy.

Równie wielkie znaczenia miała kolejna innowacja zaproponowana przez wizjonera swoich czasów. Po raz pierwszy w dziejach motoryzacji producent aut zaoferował na szeroką skalę części zamienne do swojego pojazdu. Do tej pory w przypadku awarii automobilu nieszczęsny właściciel takiego pojazdu musiał dorabiać zepsutą część we własnym zakresie. Ewentualnie producent mógł na jego prośbę rozważyć dostarczenie mu potrzebnego elementu. Naturalnie cena takiego usługi wywoływała zawrót głowy u nieszczęśnika.

Model T w pełnej krasie.

W przypadku Forda T było zupełnie inaczej. Części zamienne zostały skatalogowane i z czasem były dostępne w niemal każdym sklepie żelaznym na terenie Ameryki. A cena nowych części była niższa niż koszt naprawy zepsutej.

Ford T był napędzany czterosuwowym silnikiem o pojemności 2898 ccm³ i mocy 22 KM. W połączeniu z niewielką masą pojazdu 540kg pozwalało mu rozwijać zawrotną prędkość 65km/h. Zawieszenie auta składało się z eliptycznych resorów poprzecznych. Rama pojazdu pozwalała na dowolną zabudowę czego efektem była niezliczona liczba odmian nadwoziowych w których z czasem występował model T. Wysoko zawieszona rama pojazdu w dzisiejszych czasach kojarzy się bardziej z autem terenowym. Nie zapominajmy jednak, że w czasach świetności Forda T płaskie jak stół drogi rodziły się…. ale tylko w umysłach fantastów i niepoprawnych optymistów.

Ford T praktycznie od razu zdobył serca praktycznych jankesów. Bezkonkurencyjna cena wraz z niską ceną i bezproblemową obsługą, stanowiła zabójczą dla konkurencji mieszankę. Mało poetycka nazwa modelu dała szerokie pole do popisu dla jego posiadaczy. Jedną z najbardziej popularnych była „Tin Lizzie” (Blaszana Elżunia). Drogi i bezdroża Ameryki zaroiły się od żwawych Fordów. Firma pomimo otwarcia nowych zakładów nie były w stanie zaspokoić popytu na auto, które stało się obiektem pożądania większości Amerykanów.

Potrzebna była kolejna rewolucyjna zmiana, tym razem w sposobie wytwarzania pojazdów. W tym momencie na arenie pojawia się Clarence Avery. Ten nauczyciel z Detroit zatrudniony przez Henry’go Forda otrzymał trudne zadanie usprawnienia produkcji. Eksperymenty z nowym sposobem wytwarzania rozpoczęły się w październiku 1913 roku. Robotnicy za pomocą lin ciągnęli Forda T z zamontowanymi kołami a pozostali w tym czasie montowali pozostałe brakujące elementy.

W ten oto sposób narodziła się taśma montażowa, która po dziś dzień stanowi nieodłączny element krajobrazu każdego zakładu produkującego seryjnie auta. Wprowadzenie taśmy montażowej wpłynęło zdecydowanie na zdolności produkcyjne Forda a tym samym cenę pojazdu. Czas montażu auta uległ skróceniu z 12,5 godziny do zaledwie 1,5 godziny, a mury fabryczne opuszczał kolejny egzemplarz co 30 sekund.

Pomimo ogromnego sukcesu Henry Ford w dalszym ciągu szukał sposobów na przyśpieszenie produkcji. Ważnym krokiem było zastosowanie do malowania pojazdów szybkoschnących farb wynalezionych przez DuPont’a. Do tej pory auta schły około tygodnia. Po zastosowaniu nowych farb czas ten uległ drastycznemu skróceniu. Ubocznym efektem było ograniczenie możliwości wyboru barwy nadwozia przez przyszłego klienta. To znaczy miał on szeroki wybór pod warunkiem, że zdecydował się na kolor czarny. Naturalnie klient zauważył także, kolejny spadek cen Forda T spowodowany zastosowaniem nowych farb.

Dla współczesnego kierowcy poruszanie Fordem T może się wydawać zadaniem ponad siły. Wynika to z dość egzotycznego jak na dzisiejsze standardy sposobu obsługi pojazdu. Posiadał on co prawda trzy pedały i kierownicę, jednak ich przeznaczenie może być szokiem dla kierowcy Forda Mondeo czy innego współczesnego samochodu. Lewy pedał służył do obsługi biegów. Popychając go do góry uruchamiało się wysoki bieg. Ruch pedału w bok aktywowało bieg niski. Bieg wsteczny był włączany za pomocą środkowego pedału. Prawy pedał uruchamiał hamulec tylni.

Sprzęgło wraz z hamulcem ręcznym znajdowało się po lewej ręce kierowcy w postaci dźwigni. Żeby zająć kierowcę jeszcze bardziej na kierownicy znajdowały się dźwignie sterujące pracą świec zapłonowych i przepustnicy. Obecnie wszystko to brzmi jak urywki z instrukcji obsługi samolotu. W praktyce jednak okazywało się dosyć proste i dawało szerokie możliwości dla kierowcy Forda T.

Ford T był nieprzerwanie produkowany przez 24 lata. Wszystko co dobre ma jednak swój koniec. Ford produkowany był przez ten czas bez większych zmian. W tym czasie konkurencja początkowo sparaliżowana sukcesem Forda, zaczęła coraz śmielej konkurować na rynku wypuszczając modele technicznie bardziej zaawansowane od przeboju Forda.

Ostatni egzemplarz Forda T wyjechał z zakładów 31 maja 1924 roku. W sumie wyprodukowano ponad 15.000.000 egzemplarzy. Liczba ta doskonale obrazuje sukces Forda T. Rekord ten został pobity dopiero przez VW Garbusa dziesiątki lat później.

Ford T zmienił obraz motoryzacji na zawsze. Automobil przekształcił się z zabawki osiągalnej tylko dla najbogatszych w pojazd użytkowy dostępny niemal dla każdego. Pomimo iż produkcja modelu T zakończyła się 83 lata temu warto o nim pamiętać, gdyż niesamowity postęp w motoryzacji jaki dokonał się na przestrzeni tych lat nie byłby możliwy bez Forda T.